Adım Adım Dizel Motor Çalışma Prensibi

Dizel motorlu araçlar hangi prensibe göre çalışır? Dizel motor bileşenleri nelerdir? Motorda yanma hangi aşamada gerçekleşir? Dizel motorlu araçların çalışma prensibine dair tüm sorularınızın cevapları için tıklayınız!

Arabalarda kullanılan yakıta halk arasında dizel deniyor olsa da asıl ismi motorindir. Dizel yakıt yani motorinle çalışan motorlar da dizel motorlar olarak adlandırılırlar. Dizel yakıt, ham petrolün ortalama olarak 200-300 derece aralığında damıtılmasıyla elde edilir. Dizel yakıtı tercih eden motorlu kara taşıtları arasında otomobiller, otobüsler ve kamyonlar sayılabilir. 1892’de Rudolf Diesel’in keşfettiği dizel yakıt ekonomik olması açısından birçok sürücünün tercih ettiği bir yakıt türüdür. Sıkıştırma oranının benzine göre daha yüksek olması daha verimli olmasının ve tercih edilmesinin önemli bir sebebidir. Benzinli araçlar performans ve çeviklik açısından daha iyiyken dizel motorla çalışan araçlar yakıt tüketimi konusunda daha cimridir. Ancak dizel araçların bakım maliyetlerinin benzinli araçlara oranla daha yüksek olduğunu da unutmamak gerekir.

Dizel Motor Bileşenleri Nelerdir?

Dizel motor çalışma prensibi konusunun anlaşılması için öncelikle dizel motorun bileşenlerini bilmek gerekir. 

Dizel motor bileşenleri şöyledir:

• Blok: Dizel motorda içten yanmanın gerçekleştiği tüm elemanların bulunduğu yere blok denir. Blok içinde silindirler için yanma gerçekleşmesine uygun şekilde açık alan vardır. 
• Pistonlar: Yanmayı sağlayan havanın sıkışmasını, yukarı aşağı hareketle sağlayan elemanlar pistonlardır.  
• Silindir: Patlama sonrası pistonu iten parça silindirdir. 
• Silindir Kapağı: Silindirleri kaplayan silindir kapağı bölümü, yanma odasına ulaşım olması adına bloğun açık olan bölümünün üstünü kapatır. 
• Valfler: Silindir piston ve silindir kapağı arasında kapalıdır. Bu durumda temiz hava girişi ve gaz çıkışı olabilmesi için valfler devreye girer. 
• Yakıt Enjektörleri: Yakıtın uygun zamanda silindir içine girmesini yakıt enjektörleri sağlar. 
• Eksantrik Mili: Valflerin açılması ve yakıt enjeksiyonu süreçlerinin zamanlamasını eksantrik mili kontrol eder. 
• Biyel kolları: Alt kolda yer alan pistonlara bağlı olan  biyel kolları (piston kolu)yanma kuvvetinin krank miline aktarımından sorumlu elemanlardır.  
• Krank Mili: Yanmayla oluşan yukarı aşağı hareketini dönme hareketine çeviren krank milidir. 

Dizel Motorlar Hangi Prensibe Göre Çalışır?

Dizel motorun çalışma prensibi farklı adımların arka arkaya hızlı şekilde gerçeklemesini içerir. Genel olarak çalışma rotası şu adımlarla özetlenebilir:

• Silindirdeki sıcaklığın artması için pistonların hareketi vasıtasıyla içerideki hava sıkıştırılır. 
• Pistonların hareketiyle silindire atomize dizel yakıt ulaşır.
• Silindire ulaşan yakıt, yüksek sıcaklıkla birlikte ateşlenir ve pistonu aşağı doğru hareket ettirir. 
• Ortaya çıkan enerji krank miline ve aktarma organlarına ulaşır.
• Tüm zincirleme işleme sistemi yüksek hızda tekrar eder. 
• Dizel motorlarda sıkıştırma oranı motorun gücünü gösteren bir değerdir. Oran yükseldikçe üretilen güç de artar. 
• Silindire çekilen hava yanıp egzozlar kanalıyla sürekli dışarı atılır. 
• Yanma ve egzozdan hava atılma işlemi sürekli tekrar eder.
• Motordaki dönme hareketi vites, debriyaj ve akslar sayesinde lastiklere iletilir ve böylece araç hareket eder. 

Dizel Motorda Yanma Hangi Aşamalarla Gerçekleşir?

Motorda piston hareketleri strok olarak isimlendirilir. Her strok, motor çalışma sürecinde farklı bir etkiyi yaratır. Dizel motorda yanma olayını emme stroku, sıkıştırma stroku, güç stroku ve egzoz stroku meydana getirir. 

Yanma olayını meydana getiren aşamalar şöyle özetlenebilir:

• Emme stroku: Piston silindir tabanına doğru hareket eder. Böylece oluşan negatif basınçla emme valfinden hava çekişi olur ve silindir hava ile dolar. 
• Sıkıştırma stroku: Emme ve egzoz valfleri kapalıyken piston alttan üste doğru hareket ederek havayı sıkıştırır ve ısı oluşturur. Sıkışma etkisiyle yakıt hareketlenerek hazneye ulaşır.
• Güç stroku: Basınçlı hava ısısıyla ateşlenen yakıt hızla pistonu aşağıya doğru iter. Böylece oluşan yüksek enerji motorun diğer parçalarına ulaşır.
• Egzoz stroku: Egzoz valfi açılır ve piston alttan üste doğru hareket ederek yanma olayı neticesinde oluşan yanmış egsoz gazlarının dışarı atılmasını sağlar.